Güneş'in Yüzeyi Nasıldır?

Güneş'in yüzeyi tıpkı fırtınalı bir deniz gibi sürekli hareket halinde olan, fokurdayan ve kaynayan çok sıcak bir gaz kütlesidir. Arada sırada gaz alevleri fıskiyeler gibi binlerce kilometre yüksekliğe fışkırabilirler. Bunlara Güneş fışkırması denir. Sonunda bunlar kıvrılarak geri düşerler. Ayrıca sık sık Güneş patlaması denilen şiddetli patlamalar da olur. Bu patlamalar uzaya parçacıklar saçar, bu parçacıklar ise Dünya'da manyetik fırtınalara neden olur.

                                       

            NASA SDO Üç Yıl Boyunca Topladığı Güneş Görüntüleri

Dünya İle İlgili Veriler

Ekvator çapı: 12.756 km

Güneş'ten ortalama uzaklığı: 149.6 milyon km

Ekseni etrafında dönme süresi: 23 saat 56 dakika

Yıl uzunluğu: 365,25 gün

Yüzey sıcaklığı:-89°C ile 58°C

Uydu sayısı: 1 (Ay)

Dünya' nın Şekli Ve Boyutları

Dünya' nın şekli tam bir küre olmayıp kutuplardan biraz basık, Ekvator bölgesinde ise daha şişkin küreye yakın bir şekildir. Dünya’ nın bu özel şekline GEOİD denir.

Dünya'nın Şeklinin  Sonuçları

1. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe yerçekimi artar.

2. Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara gidildikçe daralır.

3. Paralellerin boyları kutuplara gidildikçe küçülür.

4. Meridyenlerin arası kutuplara gidildikçe daralır.

5. Yeryüzünden yükseldikçe görülen alan genişler.

6. Dünya’ nın dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. (Ekvator'da 1670 km/saat Kutuplarda O km/saat)

7. Kuzey kutbundan güneye gidildikçe Kutup Yıldızının görünüm açısı küçülür.

8. Doğuya gidildikçe Güneş daha erken batar.

9. Dünya’nın bir yarısında gece diğer yarısında gündüz yaşanır.

10. Ay tutulmasında Dünya’nın gölgesi Ay üzerine daire biçiminde düşer.

11. Ekvator'dan kutuplara doğru sıcaklık azalır.

12. Ekvator çemberi, meridyenlerden ve paralellerden daha uzun olur.

Dünya'nın  Geoit Şekline Bağlı Sonuçlar:

Dünya'nın  geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara  doğru artar

Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın  her yerinde aynı olurdu.

Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur. Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator  çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu.

Ekvator çevresi =40.077 km

Kutuplar çevresi=40.009 km

Mevsimleri Oluşturan Şey Nedir?

Mevsim dediğimiz havadaki değişiklikler, Dünya'nın uzayda bir üst kısmının, bir de alt kısmının Güneş'e doğru eğilerek dönmesinden kaynaklanır. Dünya'nın Güneş'e doğru eğilmiş yarısı daha sıcak olur. Güneş'e daha uzak duran diğer yarısındaysa hava daha soğuk olur. Bu nedenle, Güneş'e doğru eğimli olan yerde yaz mevsimi olurken, Güneş'ten daha uzakta olan yerde kış olur.

Ay İle İlgili Veriler

Ekvator çapı: 3.476 kilometre

Dünya'dan minimum uzaklığı: 356.000 km

Dünya etrafında dolanma süresi: 27,3

Dünya günü Yüzey sıcaklığı: -170°C ile 110°C arasında

Ay'ın Dünya İçin Önemi

Yaşam için gerekli olan iklim koşullarının korunmasına yardımcı olur.

Dünya’nın çekirdeğindeki sıvı halin korunmasına yardımcı olur.

Dünya’nın manyetik akışını sabit tutar.

Yeryüzünü kozmik radyasyondan çıkarır.

Ay Olmasaydı Neler Olurdu?

Günler 24 saat değil 18 saat olacaktı.

Dünya’nın kendi etrafındaki dönüş süresi 10 saat olacaktı.

Fırtınalar ve kasırgalar artardı.

Gel git olaylar %70 oranında azalırdı.

Canlılar gelişmezdi ve mevsimler olmazdı.

Dünya bitkilerden ibaret boş bir gezegen olurdu.

Dünyamız göktaşları tarafından yok olabilirdi.

Dünyamız çok hızlı dönme yelemi yapacak ve zamanla atmosferden dışarı çıkacaktı.

Ay’dan kaynaklanan Dünyamızın küçük salınım hareketleri, Ay olmasa ortadan kalkacaktı.

Gece ve Gündüz Nasıl Oluşur?

Çok eskiden insanlar gökyüzündeki Güneş ve Ay’ın, Dünyanın çevresinde döndüğüne inanılırdı. Günümüzde ise Dünya’nın, Güneş’in etrafında döndüğünü biliyoruz. Dünya aynı zamanda sürekli olarak kendi etrafında da dönmektedir.

Bir el feneri Güneş olarak düşünülürse, önüne konulan topun bir tarafı aydınlanırken, diğer tarafı karanlık kalır.

Bu durumda sizce gündüz nasıl geceye, gece nasıl gündüze dönüşür?

Dünya’mızın kendi ekseni etrafında dönmesiyle gece ve gündüz oluşur.

Konuşmalarımızda “Güneş doğdu.” , “Güneş battı.” sözlerini sıkça kullanırız. Bu sözlerden ne anlıyorsunuz?

• Dünya’nın, kendi etrafındaki dönüş hareketinin yönü batıdan doğuya doğrudur.

• Dünya’nın kendi etrafındaki bir tam dönüşünü tamamladığı süreye bir gün adı verilir.

• Bir günlük süre içinde bir kez gündüz, bir kez gece olur.

• Dünya’nın ışık alan bölümlerinde gündüz, ışık almayan bölümlerinde ise gece yaşanır.

• Gece ve gündüzden oluşan bir günlük süre, Dünya’nın kendi etrafındaki bir tam dönüş hareketinin tamamlandığı doğa olayıdır.

• Saat ise insanların, Dünya’nın bu hareketini tamamladığı bir günlük süreyi, 24 zaman dilimine ayırmasıyla oluşturduğu bir zaman süresidir.

• İnsanlar bir günlük süreyi 24 saat kabul etmişlerdir.

Tarih boyunca insanlar, zamanı gittikçe daha küçük parçalara bölüp ölçmüşlerdir. Zamanı günlere bölmek tarlalarda çalışanlar ve avcılar için önemliydi. Sonraları, fabrikada çalışanlar için ücretlerini belirlemede saatler ön plana çıkmıştır. Günümüzde ise bilim adamları, dakika, saniye ve daha küçük zaman dilimleri kullanmaktadır. Tüm bu ölçüler, dönemin şartlarına göre değişim göstermektedir. Saat, dakika, saniye ve diğer ölçüler, insanlar tarafından şartlara göre belirlenmiştir

Güneş mi Yoksa Dünya mı Hareket Ediyor?

Hepiniz çeşitli taşıtlarla yolculuk etmişsinizdir. Hızlı hareket eden bir otomobilde ya da trende yolculuk yaparken yol kenarındaki ağaçlar ve telefon direkleri, hızla hareke ediyorlarmış gibi görünür. Oysa siz hareketli, ağaçlar ve direkler ise hareketsizdir.

Dünya dönmekte ve Güneş’in etrafında dolanmaktadır. Buna rağmen biz, bunu hissetmez; yeryüzü sabit, Güneş’i hareketliymiş gibi hissederiz.

Artık biliyoruz ki hareket eden Güneş değil, Dünya’dır. Güneş’i hareketliymiş gibi hissetmemizin nedeni ise Dünya’nın kendi etrafında dönmesidir.

Dünya’mızın hareketlerini bir topacın dönüşüne benzetebiliriz. Topaç kendi ucunda dönerken zemin üzerinde de daireye benzer bir yol üzerinde dolanır.

Dünya’mızın Güneş etrafındaki hareketi de, topacın dönerken yerdeki dolanımına benzer. Dünya kendi çevresinde dönerken bir yandan da Güneş’in çevresinde dolanır.

Dünya bu dolanımını ne kadar sürede tamamlar?

Aşağıdaki resimde Dünya’nın Güneş’in çevresindeki dolanımını görüyorsunuz.

• Dünya, kendi etrafında dönerken aynı zamanda güneşin çevresinde de dolanır.

• Bu dolanımı hayali bir çizgi üzerinde gerçekleştirir.

• Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımına dönme ya da devir adı verilir.

• Dünya, Güneş etrafındaki bir tam dolanımını 365 günde tamamlar.

• Bu süreye 1 yıl adı verilir.

Gün ve yıl, Dünya’nın hareketleri sonucu oluşan zaman dilimleridir. Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü tamamlamasıyla oluşan bir yıllık süre, insanlar tarafından ay ve hafta gibi zaman dilimlerine ayrılmıştır.

Ayın Hareketleri

Ay’ın Dünya ve Güneş’ten çok küçük olduğunu, Dünya’dan bakıldığında yaklaşık olarak Güneş’le aynı büyüklükte göründüğünü öğrendik. Çünkü Ay, Dünya’ya en yakın gök cismidir. Bu yüzden diğer gök cisimlerinden büyükmüş gibi gözükür.

Bulutsuz gecelerde Ay’ı değişik şekillerde görebiliriz. Ay’ı görebildiğimize göre Ay’dan gözümüze ışık gelmektedir. Oysa Ay bir ışık kaynağı değildir. Size göre Ay’dan gelen ışığın kaynağı nedir?

Dünya’mız gibi Ay’ın da hareketleri vardır.

1. Kendi etrafında döner.

2. Dünya’nın etrafında dolanır.

3. Dünya ile birlikte Güneşin etrafında dolanır.

Ayın Evreleri

Ay’ın görünümleri, 28 günlük dönme hareketi süresince değişen ve tekrarlanan doğa olayıdır.

Dünya’dan bakıldığında Ay’ın Dünya çevresindeki dolanım süresince, görünümünde düzenli değişmeler vardır. Ay’ın görünüşünde belirli aralıklarla tekrarlanan bu değişikliklere Ay’ın evreleri adı verilir. Ay’ın dört ana evresi vardır:

Defalarca Ay’a bakmışsınızdır. Peki gördüğünüz şekiller aşağıdaki şekillere benziyor muydu?

Öğrendiğiniz evrelerin şekillerini gösteriniz. Hangi şekil hangi evreyi temsil ediyor?

Ay’ın bu dört ana evresinin dışında farklı şekillerin de olduğunu görüyoruz. Bu ara evrelerin isimleri şekillerinden de anlaşılacağı gibi hilal evresi ve şişkin evredir. Yukarıdaki şekil üzerinde bu evreleri de gösterebilir misiniz?

Ay’ın evreleri düzenli olarak tekrar eden bir doğa olayıdır. Bu evreleri havanın bulutlu olduğu zamanlarda göremeyebiliriz.

I. Yeni Ay 

Ay, Güneş ile Dünya arasına girdiğinde, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzü karanlık görünür. Bu nedenle Ay, Dünya'dan bakıldığında görülmez. Ay'ın bu evresine yeni ay adı verilir.

II. İlk Dördün

Yeni ay evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün sağ yarısı aydınlanmış olarak görünür. Ay'ın bu evresine ilk dördün diyoruz.

III. Dolunay

İlk dördün evresinden yaklaşık bir hafta sonra, Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün tamamı aydınlanmış olarak görünür. Ay'ın bu evresine dolunay adı verilir.

IV. Son Dördün

Dolunay evresinden yaklaşık bir hafta sonra Ay'ın Dünya'ya bakan yüzünün sol yarısı aydınlanmış olarak görülür. Ay'ın bu evresine son dördün deriz.